Manerheedekontoor

Önj tjüsche än europäische gesätse jeeft e hu räigle än mätje, wat jam am manerhäide draie. Önj Tjüschlönj san da loonsferfootinge äämer inj ouer e manerhäide as et grüngesäts.

Dånsch manerhäid

Da dånsche foue en eksplisiit schööl döör e loonsferfooting foon Slaswik-Holstiinj.

Mör wårde’s ekstra schöölt döör da Bonn-Kopenhuugener Ferklååringe. 1955 hääwe Tjüschlönj än et  Dånsch regiiringsferklååringe oufdänj: jü tjüsch sid erkånt jü manerhäid önj, wat aw har gebiit laawet, as manerhäid önj. Önj da ferklååringe wårt e frihäid önjerkånd, weer huum ham tu en manerhäid bekånt unti ai (bekånen-frihäid). Deer wårt uk seed, dåt for enarken stootsbürger dåt seelwie jült. Biinge stoote seede finansjel stipe tu jarnge manerhäid önj e tjüsch-dånsch gränsregjoon in. 

Dåt loonswoolgesäts foon Slaswik-Holstiinj heet jüst as dåt foon e bund priwilegie for da partaie foon e dånsch manerhäid. Dåt håt, jü sü nåmd fiiwprosänt-klausel, weereefter bai loondäiswoole bloots da partaie inkaame, wat tumanst fiiw prosänt foon da tweedstime unti tra woolkrise wünen hääwe, jült for da partaie foon e dånsch manerhäid ai.

• Bonn-Kuupenhuuwener Ferklååringe
• Historie foon e Söödslaswiksche Wäälerferbånd (SSW)

Frasche

Da frasche foue explisiit schööl döör e loonsferfooting Slaswik-Holstiinj. 2004 heet di loondäi foon Slaswik-Holstiinj dåt Gesäts fort stipen foont friisk önj e öfentlikhäid aw e wäi broocht, dåt sü nåmd friisk-gesäts. Deerbane wårt e frasche spräke än et brüken deerfoon önjerkånd. Önjt gesäts wårde da ruchte foon da frasche, frasch ma e ferwålting snååken, än frasche toorpsschile, fååstläid.

• Gesäts fort stipen foont friisk önj e öfentlikhäid (friisk-gesäts - FriesischG)
• Ruchtlike räigle for e frasch manerhäid

Lausitzer Sorbe

Schööld wårde da sorbe döör en protukul-notiz tu e iinjhäidsferdråch, än döör gesätse önj Brandenborj än Saksen, weer e manerhäid laawet.

• Protokul-notiz tu e iinjhäidsferdråch
• Gesäts ouer da ruchte foon a sorbe önj Saksen (SächsSorbG)
• Gesäts ouer da ruchte foon da sorbe/wende önj Brandenborj )SWG)
• Oudere Räigle

Sinti än Roma

E ferfooting foon Slaswik-Holstiinj wörd önj e november 2012 anerd. Deerma san da Sinti än Roma  dåt jarst tooch önj en loonsferfooting schööld.

Ön je november 2013 unterschriwe di ministerpräsident foon Baden-Württemberg än di formoon foon di loonsferbånd tjüsche Sinti än Roma en stootsferdråch. Deerbane wårde da Sinti än Roma önj Baden-Württemberg önjerkånd än ferbinlik en stipe fååstläid.

Oudere öfentlik-ruchtlike ferdråche/roome jeeft et twasche da loonsregiiringe än da loonsferbånde tjüsche Sinti än Roma önj Rheinland-Pfalz, Hessen än Bremen. En „gemiinsom ferklååring“ jeeft et önj Bayern, weer tutids eefter en beschiis foon e loondäi ouer en stootsferdråch ferhooneld wårt.